बुद्धिबळाच्या जगात एक नवीन तारा उदयास आला आहे आणि त्या ताऱयाचे नाव नाव आहे दिव्या देशमुख. महाराष्ट्रातील नागपूर येथील या १९ वर्षीय प्रतिभावान तरुणीने जागतिक अजिंक्यपद विजेतेपद जिंकून बुद्धिबळ जगतात धुमाकूळ घातला आहे. पण दिव्याचा शिखरावर पोहोचण्याचा प्रवास एका रात्रीत झालेली यशोगाथा नव्हती. ती तिच्या प्रशिक्षक दिवंगत राहुल जोशी यांच्या वर्षानुवर्षांच्या कठोर परिश्रम, समर्पण आणि मार्गदर्शनामुळे.
दिव्याचा बुद्धिबळाशी संबंध फक्त चार वर्षांचा असताना सुरू झाला. तिच्या पालकांनी तिला राहुल जोशींच्या बुद्धिबळ अकादमीत दाखल केले, सुरुवातीला, ती शिकत असताना अनेकदा झोपी जायची, परंतु राहुल सरांनी तिच्यात काहीतरी खास पाहिले. त्यांनी तिची क्षमता ओळखली आणि संयम आणि समर्पणाने ती जोपासली.
नागपूरमधील बुद्धिबळप्रेमी राहुल जोशी यांना या खेळाची आवड होती. त्यांनी १९९४ मध्ये संतोष शेळके यांच्या मार्गदर्शनाखाली बुद्धिबळ खेळायला सुरुवात केली. गेल्या काही वर्षांत त्यांनी राष्ट्रीय बी, कॉमनवेल्थ आणि फिडे रेटेड स्पर्धांसह विविध स्पर्धांमध्ये भाग घेतला. २००० मध्ये त्यांनी जालन्यात “आनंद बुद्धिबळ अकादमी” ही स्वतःची बुद्धिबळ अकादमी सुरू केली.
दिव्याला पहिले राष्ट्रीय यश तेव्हा मिळाले जेव्हा तिने पाँडिचेरी येथे ७ वर्षांखालील राष्ट्रीय अजिंक्यपद जिंकले आणि रक्षिता रवीसोबत विजेतेपद सामायिक केले. यामुळे तिच्या शानदार कारकिर्दीची सुरुवात झाली आणि ती भारतीय बुद्धिबळात सातत्यपूर्ण कामगिरी करणारी खेळाडू बनली. राहुल सरांच्या कोचिंग शैलीने, जी सलामी आणि मध्य-खेळाच्या रणनीतींवर केंद्रित होती, दिव्याला तिचा खेळ विकसित करण्यास मदत केली.
दिव्याची शीर्षस्थानी पोहोचण्याची प्रक्रिया आश्चर्यकारक होती. मर्यादित आंतरराष्ट्रीय अनुभवासह, तिने जगातील सर्वोत्तम खेळाडूंना आव्हान दिले आणि विजयी झाली. या स्पर्धेत तिची कामगिरी उल्लेखनीय होती, जी तिच्या कौशल्य आणि संयमाचे प्रदर्शन करत होती. आक्रमक खेळ आणि धोरणात्मक विचारसरणीचे संतुलन साधण्याची दिव्याची क्षमता राहुल सरांच्या प्रशिक्षणाचा पुरावा होती.
दुर्दैवाने, राहुल जोशी आता आपल्यात नाहीत. तथापि, त्यांचा वारसा दिव्या आणि त्यांनी मार्गदर्शन केलेल्या इतर विद्यार्थ्यांद्वारे जिवंत आहे. दिव्याने तिचे ग्रँडमास्टर पदक त्यांना समर्पित करत म्हटले आहे की, “माझा प्रवास राहुल सरांपासून सुरू झाला. त्यांनी मला बुद्धिबळाच्या प्रेमात पाडले.” हे शब्द दिव्याच्या यशात राहुल सरांच्या योगदानाचे सार व्यक्त करतात.
भारतीय बुद्धिबळावरील राहुल जोशीचा प्रभाव येणाऱ्या पिढ्यांसाठी लक्षात ठेवला जाईल. त्यांच्या शिकवणी, आदर्श आणि खेळाबद्दलची आवड तरुण खेळाडूंना प्रेरणा देत राहते. दिव्या देशमुख यांचे यश त्यांच्या प्रशिक्षण कौशल्याचे एक चमकदार उदाहरण आहे आणि तिचे भविष्य उज्ज्वल दिसते. तिच्या प्रतिभेने आणि समर्पणाने, ती बुद्धिबळातील सर्वकालीन महान खेळाडूंपैकी एक बनू शकते.
असंख्य तरुण बुद्धिबळपटूंना प्रेरणा देणारे प्रशिक्षक, मार्गदर्शक आणि राहुल जोशी यांना आम्ही आदरांजली अर्पण करतो. दिव्या आणि त्यांनी मार्गदर्शन केलेल्या इतर विद्यार्थ्यांद्वारे त्यांची स्मृती कायम राहील. त्यांचा वारसा भावी बुद्धिबळपटूंच्या पिढ्यांना प्रेरणा देत राहो.
- प्रेम पंडित, बुद्धिबळ प्रशिक्षक आणि आंतरराष्ट्रीय पंच, मुंबई.
