नवी मुंबई ः नवी मुंबईतील डीवाय पाटील स्टेडियमवर २ नोव्हेंबर रोजी इतिहास रचला गेला. २०२५ च्या महिला एकदिवसीय विश्वचषक स्पर्धेच्या अंतिम सामन्याला पावसामुळे दोन तास उशिरा सुरुवात झाली. दीर्घ प्रतीक्षेनंतर, जेव्हा टॉस झाला तेव्हा दक्षिण आफ्रिकेने टॉस जिंकला आणि प्रथम गोलंदाजी करण्याचा निर्णय घेतला. हे तेच स्टेडियम आहे जिथे भारताने ऑस्ट्रेलियाविरुद्ध विक्रमी पाठलाग करून अंतिम फेरीत स्थान निश्चित केले. या सर्वांमध्ये, भारतीय महिला संघाने जबरदस्त उत्साह दाखवत दक्षिण आफ्रिकेला हरवले आणि ५२ वर्षांचा जेतेपदाचा दुष्काळ संपवला.
भारताचा विजय कपिल देव यांच्या नेतृत्वाखालील भारतीय पुरुष संघाच्या १९८३ च्या विश्वचषक विजयासारखा होता यात शंका नाही. त्यावेळी भावनांची लाट होती आणि आज चाहते महिला संघाच्या यशाने तितकेच आनंदी आहेत. भारतीय महिला संघाचा हा प्रवास सोपा नव्हता. एक काळ असा होता जेव्हा संघाला दावेदार मानले जात नव्हते. या काळात भारत दोनदा अंतिम फेरीत पोहोचला होता, परंतु ऑस्ट्रेलिया आणि इंग्लंडकडून पराभव पत्करावा लागला. हरमनप्रीत कौरच्या नेतृत्वाखालील संघाकडे घरच्या मैदानावर जेतेपदाचा दुष्काळ संपवण्याची उत्तम संधी होती आणि त्यांनी त्याचा फायदा घेतला.
संघ एकदा बाहेर पडण्याच्या उंबरठ्यावर होता
एके काळी एकदिवसीय किंवा टी-२० विश्वचषकातील भारतीय महिला संघाच्या प्रवासात डोकावण्यापूर्वी, सध्याच्या स्पर्धेत संघाने कशी कामगिरी केली हे समजून घेणे महत्त्वाचे आहे. विशेष म्हणजे, गट टप्प्यात सलग तीन पराभव सहन करूनही, संघाने उपांत्य फेरीत पोहोचण्याची आशा कधीही सोडली नाही. भारताने महिला विश्वचषक मोहिमेची सुरुवात पावसाने व्यत्यय आणलेल्या सामन्यात सह-यजमान श्रीलंकेचा ५९ धावांनी पराभव करून केली. त्यानंतर त्यांनी पुढच्या सामन्यात कट्टर प्रतिस्पर्धी पाकिस्तानचा ८८ धावांनी पराभव केला. सलग दोन विजयांनंतर, पराभवांची हॅटट्रिक झाल्याने भारताच्या मोहिमेला धक्का बसला आणि असे वाटले की त्यांचा प्रवास गट टप्प्यात संपेल.
रविवारी ज्या दक्षिण आफ्रिकेविरुद्ध त्यांनी अंतिम सामना खेळला होता त्याच संघाविरुद्ध भारताचा पहिला पराभव झाला. त्यानंतर ऑस्ट्रेलियाने तीन विकेट्सने आणि इंग्लंडने चार धावांनी पराभव केला. न्यूझीलंड संघाविरुद्धचा सामना भारतासाठी महत्त्वाचा होता. हा सामना दोन्ही संघांसाठी अक्षरशः बाद फेरीचा सामना होता. तथापि, स्मृती मानधना आणि प्रतिका रावल यांच्या शानदार खेळींमुळे, भारताने न्यूझीलंडसाठी मोठे लक्ष्य ठेवले आणि पावसाने व्यत्यय आणलेल्या सामन्यात डीएलएस द्वारे ५३ धावांचा विजय मिळवला आणि उपांत्य फेरीत स्थान निश्चित केले. भारताचा पुढील गट फेरीचा सामना बांगलादेशविरुद्ध होता, परंतु हा सामना पावसामुळे वाया गेला. त्यानंतर संघाने उपांत्य फेरीत सात वेळा विजेत्या ऑस्ट्रेलियाचा पराभव केला आणि त्यांना बाहेर काढले.
आता गेल्या अनेक वर्षांमध्ये भारतीय महिला संघाचा एकदिवसीय आणि टी-२० विश्वचषकातील प्रवास पाहूया. हरमनप्रीतने ते कसे साध्य केले जे डायना एडुलजी आणि मिताली राज यांनाही शक्य झाले नाही…
आयसीसी महिला एकदिवसीय विश्वचषकात भारतीय महिला संघाचा प्रवास
१९७३ : आयसीसी महिला एकदिवसीय विश्वचषकाचा पहिला हंगाम इंग्लंडमध्ये खेळवण्यात आला होता, परंतु भारतीय संघ सहभागी झाला नव्हता.
१९७८ : भारताने या स्पर्धेचे आयोजन केले होते, परंतु पहिल्या विश्वचषकात संघाची कामगिरी निराशाजनक होती, त्यामुळे त्यांचा प्रवास गट टप्प्यात संपला.
१९८२ : न्यूझीलंडने आयोजित केलेल्या त्या स्पर्धेत, भारताने आपला पहिला विश्वचषक विजय नोंदवला आणि एडुलजीच्या नेतृत्वाखाली आपली ताकद दाखवण्याचा प्रयत्न केला, परंतु येथेही संघ गट टप्प्याच्या पुढे प्रगती करू शकला नाही.
१९८८ : महिला विश्वचषक ऑस्ट्रेलियामध्ये आयोजित करण्यात आला होता, परंतु भारतीय संघ सहभागी नव्हता.
१९९३ : इंग्लंडमध्ये झालेल्या स्पर्धेच्या राउंड रॉबिन टप्प्यात भारत चौथ्या स्थानावर राहिला. तोपर्यंत विश्वचषकात संघाची ही सर्वोत्तम कामगिरी होती.
१९९७ : भारताने दुसऱ्यांदा या जागतिक स्पर्धेचे आयोजन केले आणि ऑस्ट्रेलियाकडून पराभव पत्करावा लागला.
२००० : न्यूझीलंडमध्ये झालेल्या स्पर्धेत भारत पुन्हा एकदा उपांत्य फेरीत पोहोचला, परंतु तेथे न्यूझीलंडकडून पराभव पत्करावा लागला.
२००५ : दक्षिण आफ्रिकेने आयोजित केलेल्या स्पर्धेत भारत पहिल्यांदाच विजेतेपदाच्या सामन्यात पोहोचला. तथापि, मिताली राजच्या नेतृत्वाखालील संघाला ऑस्ट्रेलियाकडून पराभव पत्करावा लागला.
२००९ : पहिले जेतेपद मिळवण्याच्या प्रयत्नात असलेला भारत तिसऱ्या स्थानाच्या प्ले ऑफ मध्ये ऑस्ट्रेलियाकडून पराभूत झाला.
२०१३ : भारताने तिसऱ्यांदा विश्वचषक स्पर्धेचे आयोजन केले, परंतु यावेळी संघ सुपर सिक्स टप्प्यात पोहोचू शकला नाही, चार संघांच्या गट अ मध्ये शेवटच्या स्थानावर राहिला.
२०१७ : भारत दुसऱ्यांदा अंतिम फेरीत पोहोचला, परंतु यावेळीही मिताली राजच्या नेतृत्वाखालील संघ विजेता बनू शकला नाही, लॉर्ड्सवर खेळल्या गेलेल्या अंतिम फेरीत इंग्लंडकडून पराभव पत्करावा लागला.
२०२२ : न्यूझीलंडने आयोजित केलेल्या विश्वचषकात भारताची कामगिरी निराशाजनक होती, उपांत्य फेरीत पोहोचण्यात अपयशी ठरली. भारताने राउंड-रॉबिन स्पर्धेत पाचवे स्थान पटकावले.
२०२५ : घरच्या मैदानावर झालेल्या स्पर्धेत दक्षिण आफ्रिकेला हरवून अनेक वर्षांच्या प्रतीक्षेचा अंत केला.
भारतीय महिला संघाचा टी-२० विश्वचषकात प्रवास
२००९ : उपांत्य फेरीत न्यूझीलंडकडून पराभव.
२०१० : उपांत्य फेरीत ऑस्ट्रेलियाकडून पराभव.
२०१२ : गट टप्प्यातच संपला.
२०१४ : संघ गट टप्प्याच्या पुढे जाऊ शकला नाही.
२०१६ : भारतीय संघ गट टप्प्यात यशस्वी झाला नाही.
२०१८ : उपांत्य फेरीत पोहोचला पण इंग्लंडकडून पराभव पत्करावा लागला.
२०२० : पहिल्यांदाच अंतिम फेरीत पोहोचला, परंतु जेतेपदाच्या सामन्यात पराभव पत्करावा लागला, उपविजेता ठरला.
२०२३ : उपांत्य फेरीत ऑस्ट्रेलियाकडून पराभव पत्करावा लागला.
२०२४ : प्रवास गट टप्प्यातच संपला.
