१७ एप्रिल ते २१ एप्रिल २०२५ दरम्यान जर्मनीतील कार्लस्रुहे येथे झालेल्या ग्रेंके बुद्धिबळ महोत्सव २०२५ मध्ये क्लासिकल बुद्धिबळ तसेच फ्रीस्टाइल बुद्धिबळ किंवा चेस ९६० किंवा चेस ३६० किंवा फिशर रँडम बुद्धिबळ या नवीन बुद्धिबळ प्रकाराचे आयोजन करण्यात आले. या वर्षी हा महोत्सव ६ विभागांमध्ये आयोजित करण्यात आला होता, म्हणजे क्लासिकल ओपन, एलो रेटिंग २००० खाली क्लासिकल, एलो रेटिंग १६०० खाली क्लासिकल, फ्रीस्टाइल ओपन, एलो २००० खाली फ्रीस्टाइल आणि एलो १६०० खाली फ्रीस्टाइल. सर्व सहा स्पर्धा एकाच वेळी आयोजित करण्यात आल्या होत्या.
गेल्या वर्षी, म्हणजे २०२४ मध्ये, पारंपारिक ग्रेंके बुद्धिबळ महोत्सव पाच वर्षांच्या विश्रांतीनंतर परतला. २०२४ बी ची निमंत्रणात्मक “क्लासिकल” स्पर्धा मॅग्नस कार्लसनने जिंकली, तर ओपन विभाग, जो एकाच वेळी आयोजित करण्यात आला होता, तो अमेरिकेच्या हान्स निमनने जिंकला, ज्यामुळे तो २०२५ क्लासिकसाठी पात्र ठरला.
१३ फेब्रुवारी २०२५ रोजी, महोत्सव आणि फ्रीस्टाइल बुद्धिबळ ग्रँड स्लॅम टूरच्या आयोजकांनी घोषणा केली की ग्रेंके बुद्धिबळ क्लासिकऐवजी चेस ९६० ओपन आयोजित केले जाईल. नवीन ओपन फ्रीस्टाइल ग्रँड स्लॅम टूर २०२५-२०२६ चा भाग आहे, ज्यामध्ये टॉप टेन फिनिशर्स टूर पॉइंट्स मिळवतील आणि विजेता आगामी लास वेगास ग्रँड स्लॅमसाठी पात्र ठरेल.
ग्रेन्के बुद्धिबळ महोत्सव २०२५ हा इतिहासातील सर्वात मोठा बुद्धिबळ स्पर्धा ठरला, ३००० हून अधिक खेळाडूंनी भाग घेतला. शास्त्रीय विभागात सहभागी होणाऱ्यांची संख्या बरीच जास्त असली तरी, बहुतेक अव्वल खेळाडूंनी फ्रीस्टाइलला पसंती दिली. शास्त्रीय विभागात २७०० पेक्षा जास्त खेळाडू नसले तरी, फ्रीस्टाइल बुद्धिबळात २९७ सहभागींचा समावेश होता, ज्यामध्ये २७०० पेक्षा जास्त १६ खेळाडू नऊ फेऱ्यांच्या स्विस लीग स्पर्धेत खेळत होते.
फ्रीस्टाइल स्पर्धेच्या श्रेणी अ चे निकाल
१. मॅग्नस कार्लसन (नॉर्थ वेस्ट), २. लीनियर डोमिंग्वेझ पेरेझ (यूएसए), ३. फॅबियानो कारुआना (यूएसए), ४. अर्जुन एरिगाइसी (भारत), ५. फ्रेडरिक स्वाने (जर्मनी), ६. परहम मॅघसूडलू (आयआरएन), ७. अ‍ॅलेक्सी सराना (एसईआर), ८. आंद्रे एसिपेंको (एफआयडीई), ९. व्हिन्सेंट केमर (जर्मनी), १०. मॅक्सिम वाचियर-लाग्रेव्ह (एफआरए), ११. रिचर्ड रॅपोर्ट (एचयूएन).
बुद्धिबळप्रेमींनी अलिकडेच ‘घरच्या तयारीनुसार खेळले जाणारे खेळ’ पुरेसे पाहिले आहेत आणि त्यापैकी बहुतेक जण आजकाल खेळल्या जाणाऱ्या खेळांच्या प्रकाराने निराश आहेत. घरगुती अभ्यास आणि तयारीसाठी इंजिनचा जास्त वापर केल्यामुळे, बुद्धिबळाने त्याची सर्जनशीलता गमावली आहे. हे सांगायला नकोच की बुद्धिबळाने त्याचे मनोरंजनात्मक मूल्य गमावले आहे आणि बहुतेक बुद्धिबळ पोर्टलना ‘वाह’ किंवा ‘किती विलक्षण’ अशा उद्गारवाचक टिप्पण्यांचा वापर करून थेट भाष्य करावे लागत आहे!
दरवर्षी आयोजित होणाऱ्या मोठ्या संख्येने फिडे कार्यक्रमांसाठी प्रायोजकत्व मिळविण्यासाठी फिडे आणि इतर बुद्धिबळ आयोजकांना संघर्ष करावा लागत आहे. मला वाटते की फिडेने फ्रीस्टाइल बुद्धिबळ, खेळाचा अधिक रोमांचक प्रकार, अधिकृत बुद्धिबळ म्हणून जुळवून घेण्याची वेळ आली आहे. फ्रीस्टाइल बुद्धिबळ स्वीकारणे हे बोर्डवर सर्जनशीलता वाढविण्यासाठी आणि खेळाच्या व्याप्तीमध्ये एक उत्तम नाविन्यपूर्ण पाऊल असेल. हे पाऊल खूप मोठ्या गर्दीला आकर्षित करू शकते, लाखो खेळाडू, जे ‘विरोधकांच्या घरगुती तयारीला’ बळी पडण्याच्या भीतीने स्पर्धांमध्ये खेळण्यापासून परावृत्त होतात. उदाहरणार्थ, गाता काम्स्कीचे पुनरागमन – ज्याने फ्रीस्टाइल खुल्या विभागात भाग घेतला होता – हे ग्रँडमास्टरला दशकांपूर्वी कृती करताना पाहिले आहे त्यांच्यासाठी एक सुखद आश्चर्य होते. बुद्धिबळाकडे सर्जनशील कला म्हणून पाहणारे खरोखरच फिडे फ्रीस्टाइल बुद्धिबळाला त्याच्या स्वतःच्या मूल्यात घेण्यास उत्सुक आहेत.
- प्रवीण ठिपसे, अर्जुन पुरस्कार विजेते आणि आंतरराष्ट्रीय बुद्धिबळ ग्रँडमास्टर.
